De fascinerende geschiedenis van Albanië

Om het hedendaagse Albanië en de Albanezen beter te begrijpen, duiken we in de geschiedenis van dit 'land in opkomst'. En om het niet al te complex te maken, beginnen we rond 1500 en verdelen we de geschiedenis in 5 overzichtelijke tijdvakken die bepalend waren voor het land Albanië en zijn bevolking.

De Ottomaanse overheersing begon in de 15e eeuw en duurde tot het begin van de 20e eeuw. Dit was een lange periode van culturele en religieuze veranderingen voor het Albaanse volk, waarbij het merendeel van de bevolking islamitisch werd.

De belangrijkste persoon voor de Albanezen uit deze tijd is zonder meer Gjergj Kastrioti, die nu bekend is als de nationale held Skanderbeg. Skanderbeg voerde in de 15e eeuw opstand voerde tegen de Ottomanen. Hij was een edelman die in het Ottomaanse leger diende, maar die zich later tegen de heerschappij van het rijk keerde. Zijn strijd leidde tot kortstondige onafhankelijkheid in het zuiden van Albanië. Hoewel hij in 1468 stierf, werd hij een symbool van Albanese vrijheid en een bron van nationale trots. Een stadbeeld van deze trotse man vind je dus op meerdere plekken in Albanië.

Waar vind je de herinneringen aan het Ottomaanse Albanië?

Tijdens onze reis naar Albanië maken wij kennis met de Ottomaanse architectuur in de steden Berat en Gjirokastër.

• Steden als Gjirokastër en Berat bieden nog steeds indrukwekkende voorbeelden van Ottomaanse architectuur. Gjirokastër staat op de UNESCO Werelderfgoedlijst vanwege de goed bewaarde Ottomaanse huizen en het imposante kasteel dat het uitzicht over de stad bewaakt.

• De Bajrakli Moskee in Shkodra en de Lead Mosque in Berat, zijn iconen van de Ottomaanse invloed op de Albanese religie en architectuur.

Albanië verklaarde zijn onafhankelijkheid van het Ottomaanse rijk op 28 november 1912, tijdens de Balkanoorlogen, maar de nieuwe staat werd geconfronteerd met grote instabiliteit door interne conflicten en de druk van buurlanden.

Ismail Qemali was één van de oprichters van de Albanese staat en leidde de onafhankelijkheidsbeweging in 1912. Hij werd de eerste minister van Albanië na de onafhankelijkheidsverklaring. Zijn rol was cruciaal in het verkrijgen van internationale erkenning voor Albanië als een soevereine staat.

Waar vind je de herinneringen aan het onafhankelijke Albanië van de vroege 20e eeuw?

Tijdens onze reis bezochten we zowel het plein in Vlora als Gjorokastër, die beide een belangrijke rol speelden in het Albanië van begin 20e eeuw.

• Vlora is de belangrijke stad waar Albanië op 28 november 1912 zijn onafhankelijkheid verklaarde. Het Sheshi i Flamurit (Vlaggenplein) in Vlora herdenkt dit moment met een monument en is een belangrijk symbool van de nationale onafhankelijkheid.

• Het kasteel van Gjirokastër, dat uit de Ottomaanse tijd stamt, werd ook een strategische plek tijdens de vroege republiek en het koninkrijk Albanië, en biedt een goed uitzicht over de stad en de vallei. Het huisvest nu een nationaal historisch museum.

In 1939 werd Albanië binnengevallen door Italië onder leiding van Benito Mussolini, die het land tot een Italiaanse provincie maakte. Deze periode duurde tot 1943, toen de Italiaanse invloed afnam na de geallieerde invasie van Italië.

De Albanezen waren in deze tijd onderworpen aan de Italiaanse fascistische overheersing, wat leidde tot onderdrukking en verzet. Tegelijkertijd werden er invloeden uit Italië geïntroduceerd, zoals verbeteringen van de infrastructuur. Deze werden door de Albanezen vaak als een vorm van vernedering ervaren. De Albanese verzetsbeweging begon al vroeg tijdens de oorlog te groeien. Dit verzet speelde een sleutelrol in de latere vorming van de communistische staat.

Waar vind je herinneringen aan de fascistische overheersing van Albanië?

• Tirana heeft nog steeds gebouwen die dateren uit de Italiaanse bezetting, zoals het door de Italianen aangelegde Skanderbegplein, dat toen nog Piazza Italia heette. Ook vind je in het centrum van Tirana verschillende neoklassieke gebouwen die de fascistische architecturale invloed tonen.

• Oorlogsmonumenten en herdenkingsplaatsen in Tirana en andere steden herinneren aan het verzet tegen de fascisten. In het National Museum of History in Tirana is een afdeling die de bezetting door Italië en de daaropvolgende verzetsbewegingen behandelt.

Na de Tweede Wereldoorlog werd Albanië een communistische staat onder leiding van Enver Hoxha. Deze strenge leider transformeerde het land in een autoritaire dictatuur. Hoxha leidde de Albanese Arbeiderspartij en voerde een radicale stalinistische agenda door, waarbij hij elke vorm van buitenlands contact en interne oppositie onderdrukte.

Enver Hoxha staat vrijwel alleen symboll voor de communistische periode van Albanië Hij regeerde Albanië met een ijzeren vuist van 1946 tot zijn dood in 1985. Hoxha’s beleid was gericht op zelfvoorziening en het vermijden van buitenlandse invloeden, zelfs van de Sovjetunie. Hij voerde een streng atheïstisch beleid en vernietigde vele religieuze instellingen. Onder zijn regime werd het land volledig afgesloten van de rest van de wereld, en er werden massale politieke zuiveringen uitgevoerd.

Waar vind je de herinneringen aan het communistische Albanië?

Voordat wij afreisden naar Albanië hadden we het idee dat dit niet lastig te vinden zou zijn. Maar door de snelle transitie van het land, wordt het communistische verleden van Albanië steeds verder uit het zicht genomen. De laatste jaren ziet het land echter ook in dat deze periode onlosmakelijk verbonden is met het hedendaagse Albanië en koestert het de monumenten uit deze tijd.

• Bunk'art 1 en 2 in Tirana zijn voormalige ondergrondse bunkers die door het regime werden gebouwd en nu musea zijn die de communistische periode laten zien. Je leert hier onder andere hoe de geheime politie werkte en hoe politieke tegenstanders werden onderdrukt door het regiem.

• De Piramide van Tirana is een enorm bouwwerk dat oorspronkelijk werd gebouwd als mausoleum voor Enver Hoxha. Slopen werd overwogen, maar de bevolking kwam in opstand. In 2014 is het gebouw prachtig gerestaureerd en het wordt nu gebruikt voor verschillende culturele evenementen en is een geliefd trefpunt in het centrum van Tirana.

• De onderzeebootbunker bij Porto Palermo is een bijzonder overblijfsel uit de communistische tijd. Deze 700 meter lange tunnel voert van een mooie baai door een rots naar de zee en boodt bescherming aan enkele onderzeeërs.

• Door het hele land zijn kleine en grote bunkers te vinden, vaak al sinds tijden opgenomen in het straatbeeld. Hoxha liet er tientallenduizenden bouwen en daarmee is Albanië na Noord-Korea het 'meest ondertunnelde land ter wereld'.

Na de val van het communisme in 1991 begon Albanië een moeizame transitie naar een markteconomie en democratie. De jaren 90 werden gekarakteriseerd door grote economische chaos, hyperinflatie en politieke onrust, vooral na het instorten van piramidesystemen in 1997, die Albanië in een economische en sociale crisis stortten.

De overgang naar een vrije markteconomie bracht zowel hoop als ontgoocheling. Terwijl sommige Albanese burgers migreerden naar het buitenland voor betere kansen, bleef het land geconfronteerd met werkloosheid, corruptie en een zwakke rechtsstaat. Desondanks maakte Albanië na 2000 belangrijke vooruitgangen op het gebied van politieke en economische hervormingen, met als doel de integratie in de Europese Unie.

Waar vind je het moderne post-communistische Albanië?

Eigenlijk overal. Want zelden bezochten wij een land dat zich zo snel ontwikkelde als Albanië in de laatste jaren. Na de explosie van het toerisme in 2018 groeide de welvaart en wordt er veel geïnvesteerd in het land. Wij zagen dit tijdens ons reis terug in de goede wegen, mooi gerestaureerde bezienswaardigheden, een vriendelijke en goed Engelssprekende bevolkingen en ja... ook in de vele nieuwbouwprojecten. Vooral Tirana maakt een indrukwekkende transformatie door en is nu mooie groene stad met vele moderne gebouwen.

We hebben Albanië leren kennen als een land met een rijke geschiedenis, waarvan we voor onze reis naar Albanië nog niet veel wisten. Door de snelle veranderingen in het land hebben we ons beeld van Albanië moeten bijstellen. Maar uitsluitend positief, want de geschiedenis is wat dit land zo interessant maakt.

De fly drives naar Albanië van de Jong Intra Vakantie laten je alle bovengenoemde plaatsen zien (en meer natuurlijk). Veel plaatsen in Albanië zijn ook goed te bereiken vanuit een hotel in één van de badplaatsen van Albanië, zoals Durres, Vlore of Sarande. En wil jij er een paar dagen tussenuit, dan is Tirana een verrassende bestemming voor een stedentrip.

Wil je mee lezen over onze studiereis naar Albanië, lees dan ook eens het webmagazine Albanië, onontdekte parel van de Balkan. Hierin nemen we je mee langs alle hoogtepunten van onze studiereis.

Waar wacht je nog op? Pak je koffers en ontdek de schoonheid van Albanië.